Hacettepe Üniversitesi, 6 Şubat depremlerinden etkilenen bölgelerde yaptığı incelemenin ayrıntılarını paylaştı.
Hatay’daki binaların el ile ufalanabilecek kadar düşük kalitede beton dayanımına sahip olduğuna dikkat çekti.
Kalitesiz malzeme kullanımı, hatalı işçilik ve yapısal hatalara dair önemli verilerin yer aldığı 170 sayfalık raporda Hatay dahil depremden etkilenen 11 ildeki yapı stoku ile zemine ilişkin sorunlar aktarıldı.
İnceleme raporunun Hatay ile ilgili bölümünde; yıkılan binaların çoğunlukla şehir merkezinde ve 4 katlı olduğu vurgulanırken detaylarda ise şunlar yer aldı: “Enkazda yapılan incelemelerde binaların el ile ufalanabilecek kadar düşük kalitede beton dayanımına sahip oldukları, düz donatıların sıyrıldıkları ve yetersiz sıklıkta ve çapta kullanılan etriyeler arasında burkuldukları gözlenmiştir. Ayrıca yıkılan binaların çevresinde benzer yapısal özelliklerdeki binaların kimi zaman yapısal hasarsız olarak depremi atlatabildikleri görülmüştür. Bunun temel sebepleri arasında görece olarak az hasar almış binalarda, yapısal kusurların azlığı, işçilik ve yapım kalitesinin daha iyi olması, tasarım gerekliliklerinin daha fazlasının yapısal sisteme eklenmiş olması sıralanabilmektedir. Hatay’da hasarlı binaların dıştan ilk incelenmesinde; göze çapan problemlerin yumuşak kat düzensizliği ve ağır çıkmaların olduğu, özellikle giriş katları iş yeri olarak kullanılan birçok binada, bu durumun daha sık gözlendiği belirlendi. Bu tip binaların giriş katlarında kat yüksekliklerinin fazla olması ve dış cephelerde dolgu duvar bulunmamasının ‘yumuşak kat’ olarak adlandırılan düzensizliğin oluşmasına yol açtığı, ayrıca ağır çıkmanın bulunduğu kat ve üzerindeki katlarda ağır bölme duvar hasarlarının gözlemlendiği, ağır çıkmaların bazı binalarda lokal göçmelerin oluşmasına sebep olduğu tespit edildi.
YIKILAN BİNALARIN BÜYÜK BİR KISMI TAŞ YIĞMALARDAN OLUŞUYOR
Hatay ilinde yıkılan binaların büyük bir kısmı taş yığma binalardan oluşmaktadır. Bunun temel sebebi, eski bir yapı stoğunu temsil eden taş yığma binaların büyük bir çoğunluğunda harç olarak çamur kullanılması ve deprem esnasında meydana gelen aşırı büyük talep ivmelerinin olduğu düşünülmektedir. Hatay ilinde büyük bir yıkım meydana gelmiş ve oldukça fazla sayıda betonarme bina da yıkılmıştır. Yıkılan binaların göçme mekanizmasının belirlenmesi oldukça zordur. Bunun temel sebebi yıkılan binaların taşıyıcı sistem geometrilerinin ve dağılımlarının belirlenmesinin neredeyse imkânsız olmasıdır. Bu binalar hakkında bilgiye ulaşmak için bina sahiplerinin veya binada oturanların bilgisine başvurulmuştur. Enkazda yapılan incelemeler sonucunda bu binaların şehir merkezinde çoğunlukla dört katlı oldukları, el ile ufalanabilecek kadar düşük kalitede beton dayanımına sahip oldukları, düz donatıların sıyrıldıkları ve yetersiz sıklıkta ve çapta kullanılan etriyeler arasında burkuldukları gözlenmiştir.
YUMUŞAK KAT DÜZENSİZLİ VE AĞIR ÇIKMALAR!
Ayrıca yıkılan binaların çevresinde benzer yapısal özelliklerdeki binaların kimi zaman yapısal hasarsız olarak depremi atlatabildikleri görülmüştür. Bunun temel sebepleri arasında görece olarak az hasar almış binalarda, yapısal kusurların azlığı, işçilik ve yapım kalitesinin daha iyi olması, tasarım gerekliliklerinin daha fazlasının yapısal sisteme eklenmiş olması (overdesign) ve lokasyonlar arası oldukça farklılık gösteren yer ivmesi talepleri sıralanabilmektedir. Fakat, bu depremde yıkılma sebeplerinden bir tanesinin de deprem taleplerinin tahmin edilen ivme değerlerini oldukça fazla miktarda aşıldığı için meydana gelmiş olma olasılığının da göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Bu nedenle, güncel deprem tasarım ivmelerinin güncellenmesi gerekliliği aşikârdır. Hatay ilinde hasar alan betonarme binaların dıştan ilk incelenmesi esnasında göze çapan problemlerin yumuşak kat düzensizliği ve ağır çıkmaların olduğu söylenebilmektedir. Özellikle ilçe merkezindeki giriş katları işyeri olarak kullanılan birçok binada, bu durum daha sık gözlenmektedir. Bu tip binaların giriş katlarında kat yüksekliklerinin fazla olması ve dış cephelerde dolgu duvar bulunmaması yumuşak kat olarak adlandırılan düzensizliğinin oluşmasına yol açmıştır. Ayrıca, ağır çıkmanın bulunduğu kat ve üzerindeki katlarda ağır bölme duvar hasarları da gözlemlenmiştir. Ağır çıkmalar bazı binalarda lokal göçmelerin oluşmasına da sebep olmuştur."
MERDİVEN HASARLARI DİKKAT ÇEKTİ
"Hatay ilinde incelenen betonarme binaların çoğunluğunda merdiven hasarlarının da oldukça yaygın olduğu tespit edilmiştir. Merdiven hasarlarının genellikle binadaki tüm merdivenlerde mafsallaşma olarak göze çarptığı tespit edilmiştir. Bu hasarlar, yapısal sisteminde ağır hasar olmayan binalara girişleri ve maliklerin eşya taşımak için girişlerini engellemiştir. Hatay'da zemin sıvılaşmasından kaynaklı ağır perde ve kolon hasarları gözlenmiştir. Bu göçme modunun gevrek olduğu göz önünde bulundurulduğunda binaların ani göçme ihtimallerinin bulunduğu fakat binalarda yeterli veya daha fazla miktarda donatı kullanılması, kaliteli beton kullanılması (Schmidt çekici sonuçları 30 – 35 MPa) ve oldukça fazla miktarda perde duvar olmasından kaynaklı toptan göçme gözlemlenmediği düşünülmektedir. Sadece tevzi donatılarında 90° bükülmüş kollar olmasından kaynaklı tevzi donatılarının kabuk betonu ezilmesi veya kopması sonrası işlevlerini kaybettikleri tespit edilmiştir."
